Nabanggit ang dalawang mahalagang bagay na binigyaan diin ng Mahal na Propeta Mohammad ﷺ sa Ghadīr Khumm:
1) Ang Thaqalayn, ang kanyang dalawang mabigat na pamana.
2) Ang pagpapakilala sa #Mawlā ng mga Mu'min, tulad ng kanyang pagiging MAWLĀ sa kanila.
ANO ANG MAWLĀ?
Hindi maipagkakaila na napakarami ang kahulugan ng katagang «Mawlā». Ayon sa mga dalubhasa sa wikang Arabo:
”وَقَدْ تَكَرَّرَ ذِكْرُ « المَوْلَى » فِي الْحَدِيثِ، وَهُوَ اسْمٌ يقَع عَلَى جَماعةٍ كَثيِرَة، فَهُوَ: الرَّبُّ، والمَالكُ، والسَّيِّد، والمُنْعِم، والمُعْتِقُ، والنَّاصر، والمُحِبّ، والتَّابِع، والجارُ، وابنُ العَمّ، والحَلِيفُ، والعَقيد، والصِّهْر، والعبْد، والمُعْتَقُ، والمُنْعَم عَلَيه...وكُلُّ مَن وَلِيَ أمْراً أَوْ قَامَ بِهِ فَهُو مَوْلاهُ وَوَليُّه....“
[ ابن الأثير: النهاية ... (5/ 228)]
[ابن منظور: لسان العرب (15/ 409)]
“Paulit-ulit na nabanggit sa Hadīth ang «Al-Mawlā». Ito ay «ism» [Noun] na ginagamit sa maraming lupon [ng mga kahulugan]; siya ay: panginoon, nagmamay-ari, pinuno (amo), nagbibigay-biyaya, nagpapalaya ng alipin, tagapagtanggol, nagmamahal, tagasunod, kapit-bahay, anak na lalaki [ng tiyuhin sa tatay], kakampi sa aliyansa o kasunduan, manugang, alipin, pinalayang alipin at taong pinagkalooban ng biyaya… “bawa’t tao na namamahala sa anuman o tumataguyod ng anuman ay «Mawlā» niya at «Walī» niya.”
IBN AL-ATHĪR: An-Nihāyah..., 5/228
Ibn Manzūr: Lisānol ‘Arab, 15/409
Para malaman alin sa mga "kahulugan" na iyan ang tinutukoy ng Rasūlollāh ﷺ noong gamitin niya ang katagang «MAWLĀ» sa Ghadīr Khumm, kailangan himayin maigi ang mga pangyayari, bago at pagkatapos, at ang dahilan ng pagpapahayag na iyon o #Sababol_Worūd, na katumbas ng #Sababon_Nozūl sa Qur-ān.
Kaso lang, mayroon pangyayari at dahilan na binibigyan-diin ng mga Shī’ah at iba naman ang pangyayaring binibigyan-diin ng mga Sunnī. Pero, ang #Minhāj (pamamaraan) na aming tinatahak ay ang #commonality na katanggap-tanggap sa magkabilang panig na magiging sanhi na magkaliwanagan ang magkabilang panig.
Kaya, ang ilalahad natin ngayon ay ang pangyayari batay sa salaysay ni #IbnKathīr, na parehong katanggap-tanggap sa mga Sunnī Salafī at Sunnī Ashā'irah:
”وَإِنَّمَا كَانَ #سَبَبَ هذه الخطبة والتنبيه على فضله مَا ذَكَرَهُ ابْنُ إِسْحَاقَ مِنْ أَنَّ عَلِيًّا لَمَّا بَعَثَهُ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِلَى الْيَمَنِ أَمِيرًا هُوَ وَخَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ وَرَجَعَ عَلِيٌّ فَوَافَى رَسُولَ اللَّهِ (ص) بِمَكَّةَ فِي حَجَّةِ الْوَدَاعِ وَقَدْ كَثُرَتْ فِيهِ الْمَقَالَةُ وَتَكَلَّمَ فِيهِ بَعْضُ مَنْ كَانَ مَعَهُ بِسَبَبِ اسْتِرْجَاعِهِ مِنْهُمْ خُلَعًا كَانَ خَلَعَهَا نَائِبُهُ عَلَيْهِمْ.“
[ابن كثير: البداية والنهاية (7/ 370)]
“Ang naging #dahilan ng khutbah o sermon na ito at ang pagpapaalaala sa kanyang katangian ay ang nabanggit ni Ibn Is-hāq: “Ipinadala ng Rasūlollah ﷺ si ‘Alī sa Yemen bilang kumander, kasama si Khalid b. Al-Walīd, at nagbalik si ‘Alī upang maabutan ang Rasūlollah ﷺ sa Makkah sa kaniyang huling pag-Hajj [hajjatol wadā’]. Kaya, maraming [umuugong na] usap-usapan na pinagsasabi ng ilan sa mga kasamahan niya [ni ‘Alī] tungkol sa kanya dahil ipinasauli niya sa kanila ang mga mamahaling damit [mula sa mga nasamsam sa mga natalong kaaway] na ipinamigay sa kanila ng taong humalili sa kanya [si Khālid].”
Ibn Kathīr: Al-Bidāyah wan Nihāyah 7/370
Ito ang pangunahing dahilan sa pananaw ng mga Sunnī ‘Ulamā.
Ang susunod na aalamin natin ay: mayroon bang naitalang sagot ang Propeta ﷺ sa harap ng mga taong pinanggalingan ng mga nasabing mga usap-usapan bukod sa kanyang sermon sa Ghadīr Khumm?
Al-hamdulillāh… Sa kabuting palad, maraming naitalang mga Hadīth na «Śahīh» hinggil dito pero sapat na ang isang «Śahīh» kaysa maraming «Da’īf».
”ما تريدون من علي؟ إن عليا مني وأنا منه وهو #ولي_كل_مؤمن_بعدي.“
أخرجه الترمذي (3713) والنسائي في "الخصائص" (ص13و16-17) وابن حبان (2203) والحاكم (3 / 110) والطيالسي في " مسنده " (829) وأحمد (4 / 437 - 438) وابن عدي في "الكامل" (2 / 568 - 569) ... قال الحاكم: " #صحيح على شرط مسلم "، وأقره #الذهبي.
[الألباني: سلسلة الأحاديث الصحيحة... (5/ 261) # 2223]
“Ano ba ang gusto niyo [na mangyari] kay ‘Alī? Katotohanan, si ‘Alī ay mula sa akin at ako ay mula sa kanya. Siya ay #WALĪ ng bawa’t Mu’min [nananampalataya] #paglisan_ko.”
Isinalaysay nina At-Tirmizī (3713), at Nasā-ī sa “Khaśāis” (p. 13 at 16-17) at Ibn Hibbān (2203), at Al-Hākim (3/110), at At-Tayālisī sa “Musnad” (829), at Ahmad (4/437-438), at Ibn ‘Adī sa “Al-Kāmil”(2/568-569)… Sinabi ni Al-Hākim: #ŚAHĪH ayon sa pamantayan ni Muslim”; at sinang-ayonan ni #Az_Zahabī.
AL-ALBĀNĪ: Silsilatol Ahādīth Aś-Śahīhah…, 5/261 2223
Mapapansin na ang ginamit ng Rasūlollah ﷺ ay «WALĪ» sa halip na «MAWLĀ». Ihambing ito sa naunang salaysay ni Ibn Kathīr:
"...ثُمَّ قَالَ: اللَّهُ مَوْلَايَ وَأَنَا #وَلِيُّ #كُلِّ_مُؤْمِنٍ، ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ فَقَالَ: مَنْ كُنْتُ #مَوْلَاهُ فَهَذَا #وَلِيُّهُ..." قَالَ شَيْخُنَا أبو عبد الله الذهبي وهذا حَدِيثٌ صَحِيحٌ.
[ابن كثير: البداية والنهاية (5/ 228)]
“Pagkatapos, sinabi niya: si Allāh ay aking Mawlā, at ako ay «WALĪ» ng bawat nananampalataya.” Pagkatapos, hinawakan niya ang kamay ni ‘Alī at sinabi niya: “Sinuman ang [kumikilala na] ako ay kanyang «MAWLĀ», ito [ay dapat na kilalanin] «WALĪ» niya...”
Sinabi ng aming Shaykh na si Abū Abdillah Az-Zahabī: “Ang Hadīth na ito ay ŚAHĪH.
IBN KATHĪR: Al-Bidāyah wan Nihayāh, 5/228
Mapapansin na ang mga katagang: “ako ay WALĪ” at “ako ay MAWLĀ” ay parehong ginamit ng Propeta ﷺ sa kanyang sarili. Ito’y unang katibayan na ang paggamit ng Rasūlollah ﷺ sa katagang «MAWLĀ» ay katumbas ng «WALĪ» at ang WALĪ ay MAWLĀ.
Pangalawang katibayan ay ang paggamit ng katagang «WALĪ» para kay ‘Alī sa nakaraang Hadīth, habang sa ibang mga Hadīth na Śahīh din, ang ginamit din para kay ‘Alī ay «MAWLĀ». Kaya, sa pangyayaring ito, ang «MAWLĀ» at «WALĪ» ay iisa para sa Rasūlollah ﷺ.
Ngayon, dalawang pangkat ng mga kahulugan ang ibinibigay sa katagang MAWLĀ o WALĪ, na naging sanhi ng pagkahati ng Ummah sa Sunnī at Shī’ah.
1) Kaibigan, katulong, kakampi, kasama… ang pinaniniwalaan ng mga Sunnī;
2) Pamumuno, pangangasiwa, pamamahala… naman ang pinaniniwalaan ng mga Shī’ah.
Ang unang pangkat ng mga kahulugan ay hindi angkop sa sinabi ng Propeta ﷺ:
”... وهو ولي كل مؤمن بعدي.“
“...siya [si ‘Alī] ay WALĪ ng bawa’t Mu’min [nanana-mpalataya] PAGLISAN KO.”
Ito ay sa dahilan: ang pagkakaibigan, pagtutulungan, pagkakampi-kampi at pagsasama-sama ng mga Muslim ay mga katangian na matagal nang iniutos ni Allāh at isinasabuhay ng mga Muslim sa panahon ng Propeta ﷺ. KAYA, hindi ito nakasalalay sa "paglisan" ng Mahal na Propeta ﷺ, batay sa mga talatang ito sa Qur-ān:
[Sūrah At-Tawbah 9:71]
[Sūrah Al-Anfāl 8:71]
[#TANDAN: Ang sinabi ng Rasūlollāh (saw) ay si 'Alī (as) ay WALĪ ng BAWA'T MUMIN (وليّ كلّ مؤمن), pero pinipilipit ng kampon ng kadiliman at pinapalabas nila na si 'Alī (as) ay Mawlā at Walī #lamang ng mga #Banū_Hashem; upang #linlangin at #iligaw ang mga tao!]
At kaugnay naman sa pagmamahal kay ‘Alī, nauna na rin naipahayag ng Propeta ﷺ, kagaya nito:
إِنَّهُ لَعَهْدُ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ (ص) إِلَيَّ: ”أَنْ لَا يُحِبَّنِي إِلَّا مُؤْمِنٌ، وَلَا يُبْغِضَنِي إِلَّا مُنَافِقٌ.“ [صحيح مسلم - كتاب 1 / بَابُ - 33 (1/ 86) # 131 - (78)]
“Katotohanang ipinangako sa akin ng Propetang Ummi ﷺ na: “Walang magmamahal sa akin kundi ang isang Mu’min [nananampalataya], at walang magagalit sa akin kundi ang isang Munāfiq [ipokreta].”
ŚAHĪH MUSLIM: Kitāb 1 - Bāb 33, 1/86 # 131-(78)]
Ang lahat na iyan ay HINDI nakasalalay sa "paglisan" ng Propeta ﷺ. Kaya, hindi angkop ang kahulugan "kaibigan, tagapagtanggol, pagmamahal" sa sinabi ng Rasūlollah ﷺ na: “siya ay WALĪ ng bawa’t Mu’min PAGLISAN KO.”
Samantala, ang pamumuno sa Ummat, gaya ng pamumuno ng Rasūlollah ﷺ, ay hindi maaari para sa kanino man habang nabubuhay pa sa mundo ang Rasūlollah ﷺ; magkakaroon lamang ng PINUNO (Imām/Khalīfah) kapag LUMISAN na ang Propeta ﷺ.
Ang puntong ito ay BATID din pati ni Ibn Taymiyyah:
”فَإِنَّ كَوْنَهُ وَلِيَّ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَصْفٌ ثَابِتٌ لَهُ فِي حَيَاةِ النَّبِيِّ (ص) لَمْ يَتَأَخَّرْ حُكْمُهُ إِلَى الْمَوْتِ، وَأَمَّا الْخِلَافَةُ فَلَا يَصِيرُ خَلِيفَةً إِلَّا بَعْدَ الْمَوْتِ.“ [ابن تيمية: منهاج السنة (7/ 391)]
“Sapagka’t ang kanyang pagiging "WALĪ [kaibigan, kakampi at tagapagtanggol] ng bawa’t Mu’min” ay katangian na nakakabit na sa kanya sa [panahon na] nabubuhay pa ang Rasūlollah ﷺ at HINDI maipagpapaliban ang bisa nito sa pagpanaw [ng Propeta ﷺ]. Subali’t ang pagiging «Khalīfah», hindi siya magiging «Khalifah» maliban [sa panahon] pagkatapos ng pagpanaw [ng Propeta ﷺ].”
Ibn Taymiyyah: Minhāj As-Sunnah, 7/391
At dahil hindi niya ito maipagkakaila, ang pinasinungalingan ni Ibn Taymiyyah ay ang Hadīth mismo! Sinabi niya:
وَكَذَلِكَ قَوْلُهُ: "هُوَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي "كَذِبٌ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ(ص).
[ابن تيمية: منهاج السنة (7/ 391)]
“Gayon din ang sinabi niya: {Siya ay Walī ng bawa’t Mu’min palisan ko}, ay kasinungalingan ang [pagugnay nito] sa Rasūlollah ﷺ.”
Ibn Taymiyyah: Minhāj As-Sunnah, 7/391
Gayun pa man, ang mga tanyag na estudyante ni Ibn Taymiyah sa larangan ng Hadīth, tulad nina Az-Zahabī at Ibn Kathīr ay sumalungat sa kanya at sinabi nila na ŚAHĪH ang nasabing Hadīth; gayun din si Al-Hākim sa sinaunang panahon at si Al-Albānī sa panahon na ito!
Sa kabila ng pagpapasinungalin ni Ibn Taymiyyah sa mga Hadīth na ito, marapat lamang na maglahad ng isa pang Hadīth na ŚAHĪH kaugnay dito na sinabi ng Rasūlollah ﷺ sa ibang okasyon.
أن رسول الله(ص) قال لعلي: ” أنت ولي كل مؤمن بعدي. “
أخرجه أحمد (1 / 330 - 331) ومن طريقه الحاكم (3 / 132 - 133) وقال: " صحيح الإسناد "، ووافقه الذهببي، وهو كما قالا.
[الألباني: سلسلة الأحاديث الصحيحة... (5/ 263)]
Katotohanan, sinabi ng Rasūlollah ﷺ kay ‘Alī: “Ikaw ang WALĪ ng bawa’t Mu’min PAGLISAN KO.”
Isinalaysay ni Ahmad (1/330-331) at ni Al-Hākim sa pamamagitan niya (3/132-133) at sinabi ni [Al-Hākim]: “ŚAHĪH ang Isnād”, at sinangayunan ni Az-Zahabī. At siya (ay Śahīh) gaya ng sinabi nilang dalawa.
AL-ALBĀNĪ: Silsilatol Ahādīth Aś-Śahīhah…, 5/263
At dahil sa kasutilan ni Ibn Taymiyyah sa pagpapasinungaling niya sa Hadīth na ito, napilitan punahin siya ni Al-Albānī:
فمن العجيب حقا أن يتجرأ شيخ الإسلام ابن تيمية على إنكار هذا الحديث وتكذيبه في ” منهاج السنة “... فلا أدري بعد ذلك وجه تكذيبه للحديث إلا التسرع والمبالغة في الرد على الشيعة...
[الألباني: سلسلة الأحاديث الصحيحة (5/ 263-264)]
“Nakapagtataka talaga ang lakas ng loob ni Shaykhol Islām Ibn Taymiyyah na itakwil at pasinungalingan ang Hadīth na ito sa “Minhājos Sunnah”… wala akong nalalaman na dahilan sa kanyang pagpapasinungalin sa Hadīth kundi ang «pagmamadali» at «pagmamalabis» sa pagsagot sa mga Shī’ah.
AL-ALBĀNĪ: Silsilatol Ahādīth Aś-Śahīhah…, 5/263-264
Tama... ang pagmamadali at pagmamalabis ay mga katangian napapasin natin sa mga taong may kinikimkim na galit sa Shī’ah. Kaya bihirang makatagpo ng mga taong hindi tinatamaan ng nasabing sakit sa pag-uugali.
Bukod pa kay Sh. Ibn Taymiyah, ibinigay ni Sh. #Al_Uthaymeen ang katagang «MAWLĀ» bilang halimbawa ng "pangangasiwa" at pamamahala sa mga kaganapan sa ugnayn ng tao.
القسم الثاني: ولاية مقيدة مضافة، فهذه تكون لغير الله، ولها في اللغة معان كثيرة منها الناصر، والمتولي للأمور، والسيد، قال الله -تعالى- {وَإِن تَظَـٰهَرَا عَلَیۡهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ مَوۡلَاهُ وَجِبۡرِیلُ وَصَـٰلِحُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَۖ}، و قال صلى الله عليه وسلم (من كنت #مولاه فعلي مولاه)، وقال صلى الله عليه وسلم (إنما الولاء لمن اعتق).
"Ang ika-2 bahagi: Ang Wilāyah na limitado't pinalawig. Ito'y maaring (gamitin) bukod kay Alláh, at mayroon siyang maraming kahulugan; kabilang doon ay (1) ang taga-pagtanggol, (2) ang taga-pangasiwa ng mga ugnayan, at (3) ang amo (ng alipin). [Halimbawa ng #1] Sinabi ni Alláh -ta'ālā- {at kung magsabuwatan silang dalawa laban sa (Propeta), tiyak na si Alláh ang kanya taga-pagtanggol at si Jibrēl at ang mabuti sa mga nananampalataya}; [halimbawa ng #2] sinabi [ng Propeta] (ص): (sinuman na ako ang kanyan #Mawlā, si 'Alī ay kanyang Mawlā); at sinabi niya (ص): (ang [katapatan bilang] amo ay para lamang sa nagpalaya (sa alipin)."
AL-'UTHAYMEEN: Majmū'ol Fatāwa 3/137
Malinaw, na para kay Sh. Al-'Uthaymeen, ang «MAWLĀ» na ginamit kay Imām 'Alī (as) ay tumutukoy sa "pangangasiwa" sa ugnayan ng mga tao.
Dahil ang diwa ng Ghadīr Khumm ay pagpapahayag ng hahalili [khilāfah] sa Mahal na Propeta ﷺ paglisan niya, at pagtatagubilin ng dalawang bagay na gabay para sa kaligtasan, na taliwas sa landas na tinahak ng nakararami, ito ay ibinaon sa limot o minamaliit ang kahalagahan at nililihis ang tunay na kahulugan ng pinaghirapan ipaabot ng Mahal na Propeta ﷺ.
Alláhumma śalli 'alā Mohammad, wa Āle Mohammad...
....................................
328